Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση νόσος που προκαλείται από την παραγωγή αντισωμάτων λόγω της κατανάλωσης γλουτένης (μιας πρωτεΐνης που βρίσκεται στο σιτάρι, στο κριθάρι και στη σίκαλη) τα οποία στη συνέχεια προσβάλλουν κατά κύριο λόγο το βλεννογόνου του λεπτού εντέρου. Ο επιπολασμός υπολογίζεται στο 0,6-1% και η μέση ηλικία εμφάνισης των συμπτωμάτων είναι τα 45 έτη.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνο στην κοιλιά, διάρροια και τυμπανισμό, ενώ σε βαριές περιπτώσεις σημειώνεται απώλεια βάρους και εκδηλώσεις λόγω έλλειψης βιταμινών, σιδήρου κλπ. Μπορεί επίσης να συνυπάρχουν και χαρακτηριστικές δερματικές αλλοιώσεις.
Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη έχουν προδιάθεση ή παρουσιάζουν ήδη άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως ο διαβήτης τύπου Ι, η θυρεοειδίτιδα Hashimoto, το σύνδρομο Sjögren και η αυτοάνοση ηπατίτιδα.
Η κλινική υποψία ανακύπτει με βάση το ιστορικό κυρίως όταν συγγενείς 1ου βαθμού έχουν ήδη τη νόσο. Για τη διάγνωση πραγματοποιείται μια απλή εξέταση στο αίμα (αναζήτηση των αντισωμάτων αντι-τρανσγλουταμινάσης σε συνδυασμό με τα επίπεδα των IgA ανοσοσφαιρινών) και εφόσον αυτό επιβεβαιωθεί, γίνεται γαστροσκόπηση με πολλαπλές βιοψίες στο δωδεκαδάκτυλο (την πρώτη μοίρα του λεπτού εντέρου).
Η θεραπεία είναι απλή και στηρίζεται στην αποφυγή των τροφών που περιέχουν γλουτένη. Αυτό ταυτοχρόνως μπορεί να είναι εξαιρετικά πολύπλοκο για τον ασθενή και για το λόγο αυτό συνιστάται η συνεργασία με έμπειρο διαιτολόγο, τουλάχιστον στην αρχή.
Από τη στιγμή που ακολουθείται ένα αυστηρό διαιτολόγιο χωρίς γλουτένη, η διάρροια βελτιώνεται σε 4 εβδομάδες, τα αντισώματα εξαφανίζονται σε 3-6 μήνες και ο βλεννογόνος του δωδεκαδακτύλου επανέρχεται στο φυσιολογικό σε 6-12 μήνες.
Σε περίπτωση που ο ασθενής δεν ακολουθεί τη δίαιτα κατά γράμμα, η νόσος συνεχίζει να εξελίσσεται με τα συμπτώματα που προαναφέραμε και σε αυτό προστίθεται ο αυξημένος κίνδυνος λεμφώματος του λεπτού εντέρου.